จำปีแขก
ชื่อสามัญ Banana shrub, Dwarf chempaka, Michelia figo, Port Wine Magnolia
ชื่อวิทยาศาสตร์ Magnolia figo,
ชื่อวงศ์ MAGNOLIACEAE
ชื่ออื่นๆ จำปาแขกจำปีแขก
จำปีแขก เป็นไม้ทรงพุ่มขนาดเล็ก จัดเป็นพืชในวงศ์เดียวกันกับยี่หุบ จำปา และจำปี มีถิ่นกำเนิดอยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศจีน ต่อมาได้มีการกระจายพันธุ์ไปสู่ประเทศมาเลเซียและในอีกหลายๆ ประเทศ
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ลำต้น จำปีแขก เป็นไม้ทรงพุ่มขนาดเล็ก มีความสูงของลำต้นประมาณ 3 เมตร แตกกิ่งก้านสาขามากมาย มีขนนุ่มสั้นสีน้ำตาลอมแดงปกคลุมอยู่บริเวณกิ่งอ่อนและยอดอ่อน
ใบ เป็นรูปขอบขนานแกมรูปวงรี ออกเป็นใบเดี่ยวเรียงเวียนสลับกันตามกิ่งก้านและปลายยอด แผ่นใบเรียบ หนา เหนียว มีสีเขียวเข้มเป็นมัน ขอบใบเรียบ โคนและปลายใบแหลม มองเห็นหูใบได้ชัดเจน มีขนาดความกว้างของใบประมาณ 2-5 ซม. ยาวประมาณ 3-10 ซม. ก้านใบยาวประมาณ 3-5 มม. มองเห็นเส้นแขนงใบได้ไม่ชัดเจนนัก แตกใบเป็นทรงพุ่มกลมสวยงาม
ดอก ออกเป็นดอกเดี่ยวๆ บริเวณซอกใบ ลักษณะกลีบดอกเป็นรูปไข่กลับสีขาว สีเหลือง หรือสีชมพูเข้ม มีจำนวน 6 กลีบ กลีบดอกหนาและแข็ง ฉ่ำน้ำ เมื่อดอกบานเต็มที่จะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3-4 ซม. กาบหุ้มดอกจะปกคลุมไปด้วยขนสีน้ำตาลนุ่มคล้ายกำมะหยี่ เกสรเพศผู้และเกสรเพศเมียยาวประมาณ 10 มม. ดอกมีกลิ่นหอมคล้ายกลิ่นกล้วยสุก กลิ่นหอมแรงในช่วงเช้าและเย็น ส่วนในเวลาอื่นก็จะหอมอ่อนๆ ได้ตลอดทั้งวัน เริ่มผลิดอกในช่วงเดือนมีนาคมหรือเมษายน ดอกที่บานเต็มที่แล้วมักจะร่วงโรยไปภายใน 1-2 วัน แต่จะให้ดอกดกและทยอยให้ดอกไปเรื่อยๆ ตลอดทั้งปี ทั้งนี้ ก็ขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของต้นและความชื้นในดินด้วย
ผลจำปีแขก มีลักษณะเป็นผลกลุ่มที่ประกอบไปด้วยผลย่อยจำนวนมาก เมื่อแก่จะแตกออกได้ตามความยาวของผล
การขยายพันธุ์ ทำได้ด้วยการตอนกิ่ง หรือทาบกิ่ง จำปีแขกจะเจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนที่มีความอุดมสมบูรณ์ เป็นพืชที่เติบโตค่อนข้างช้า ต้องการน้ำในปริมาณปานกลาง ปลูกได้ทั้งในที่กลางแจ้งและในที่ร่มรำไร หากปลูกในกระถางควรใช้กระถางขนาดใหญ่ ต้นที่ปลูกบริเวณกลางแจ้งมักให้ดอกได้เร็วและหลุดร่วงเร็วกว่าต้นที่ปลูกในที่มีแสงแดดรำไร
ประโยชน์ของจำปีแขก
ราก ใช้เป็นยาแก้โรคกะบังลมเคลื่อน
เปลือกราก ใช้เป็นยาเบื่อปลา
เปลือกต้น ใช้เป็นยาแก้ไข้
แก่น ใช้เป็นยาทำให้ประจำเดือนมาเป็นปกติ
ใบ มีสารอัลคาลอยด์ซึ่งมีสรรพคุณในการต้านเชื้อมาลาเรีย มีฤทธิ์ขยายหลอดเลือดแดงใหญ่จากหัวใจส่งไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆ ในร่างกาย
ดอก มีน้ำมันหอมระเหย หรือนำมาสกัดเป็นน้ำมันใช้ทาแก้ปวดหัว และตาบวม หรือใช้ดอกปรุงเป็นยาแก้ไข้ ขับปัสสาวะ และบำรุงหัวใจได้
จำปีแขก มีทรงพุ่มสวย ดอกหอม ลักษณะดอก สวยแปลกตา จึงเหมาะที่จะปลูกเป็นไม้ประดับไว้ตามอาคารบ้านเรือน
*** ขอบคุณข้อมูลดีๆจาก ... เกษตร ปลูกผัก ทำไร่ ไถ่นา